H z. P e y g a m b e r 'i n H ü k ü m d a r la r a G ö n d e r d i ği M e k tu p la r ı ve E lç i le r i

H z. P e y g a m b e r 'i n H ü k ü m d a r la r a G ö n d e r d i ği M e k tu p la r ı ve E lç i le r i

Hz. Muhammed, Hudeybiye'den dönünce çeşitli yerler­ deki hükümdarlara mektuplar ve elçiler gönderdi. Bu cüm­ leden olarak Rûm hükümdarına mektup gönderdi. Kendisi­ ne "Onlar mühürsüz hiçbir mektubu okumazlar!" denilince, bir gümüş mühür/yüzük edinip üzerine " M u h a m m e d "  bir satır, " R e s û l"  bir satır ve " A lla h "  bir satır olmak üzere üç satır yazdırdı. Hükümdarlara gönderdiği mektupları bunun­

la mühürledi. Hicretin yedinci yilinin Muharrem ayinda bir günde tam alti kişiyi elçi olarak gönderdi.

a )  A m r  b. Üm e y y e D a m r I : Bu elçiyi NecâşI’ye gönder- di.  -NecâşI’nin asil ismi  Eshame olup Arapça’da atiyye*  an- lamindadir.-   NecâşI,   Hz.   Peygamber’in   mektubuna   saygi

gösterip  sonra  müslüman  oldu.  Böylece  hakkin  şahâdetine şâhitlikte  bulundu.  incil’i  en  iyi  bilenlerdendi.  O  Habeşis- tan’da öldügü gün Allah Resûlü Medine’de cenaze namazini kildirdi.  VâkidI  ve  benzerlerinin  de  içinde  bulundugu  bir grup tarihçi böyle demekteyse de durum bunlarin dedigi gibi degildir.    Zira   Resûlullah’in   cenaze   namazini    kildirdigi NecâşI Eshame, Peygamberin kendisine mektup gönderdigi kişi  degildir.  Müslüman  olarak  ölen birincisinin  aksine,  bu ikincisinin müslüman oldugu bilinmemektedir.

Nitekim Müslim SahIh’inde Katâde yoluyla Enes’in şöyle dedigini rivâyet etmektedir: “Rasûlullah, Kisrâ’ya, Kayser’e ve NecâşI’ye  birer  mektup  yazdirip  gönderdi.  Bu  NecâşI,  Allah Elçisi’nin  cenaze namazini kildirdigi NecâşI  degildir.“80  Mu- hammed  b.  Hazm:  “Resûlullah’in  Amr  b.  Ümeyye  DamrI’yi elçi olarak gönderdigi bu NecâşI müslüman olmadi.“ demek- tedir.  Birincisi  ibn  Sa’d vb.  tarihçilerin  tercihidir.  Açik  olan ise ibn Hazm’in görüşüdür.

b )  D i h y e  b .  H a lIf e  K e lb I :  Rûm  hükümdari  Kayser’e gönderdi.  Hükümdarin  ismi  Hirakl  (Heraklius)  idi.  Müslü- man olmayi düşündü, neredeyse olacakti fakat olmadi. Ebû Hâtim ve ibn Hibbân Sa hIh’inde Enes b. Mâlik’ten şu rivâ- yeti  nakletmektedirler:  “Resûlullah:  ’Şu  mektubumu  kim Ka y ser’e  götürüp  ka rşiliginda   cenneti  ka za nmak  ister?’ diye sordu. Topluluktan biri: “Mektubu ya kabul etmezse?“ dedi.  Hz.  Peygamber:  “Ka bul  etmese  de  (cennet  va r)“  bu-

yurdu.  Kayser  Beyt-i  Makdis’e  gelirken  elçi  ona  rastladi. Mektubu halinin üzerine atti ve yana çekildi. Kayser:

-Bu mektubun sahibi kimse güvendedir! diye nida etti. El- çi:

-Benim, dedi. Kayser:

-(Memleketime) geldiginde bana gel, dedi. Elçi memle- ketine gelince yanina gitti. Derken Kayser sarayinin kapila- rinin kapatilmasini emretti. Sonra tellala  “Haberiniz  olsun! Kayser, Muhammed’e uydu, Hiristiyanligi terk etti!“ şeklin- de  nida  etmesini  emretti.  Bunu  duyan  ordusu  silahlarini kuşanip geldiler. Bunun üzerine Resûlullah’in elçisine şöyle dedi:   “Görüyorsun,   memleketimden   korkuyorum/tahtim elden gidecek!“. Sonra tellalina “Dikkat! Kayser, bu davrani- şinizdan   hoşnut   oldu.“   Kayser,   Hz.   Peygamber’e   “Ben müslümanim“ diye mektup yazdi ve ona dinarlar gönderdi. Hz.  Muhammed “Allah’in  düşmani  yalan  söylemiştir.  Müs- lüman  olmayip  Hiristiyanlik  üzere  devam  etmektedir.“  bu- yurdu ve kendisine gönderilen dinarlari dagitti.

c )  A b d u lla h  b .  H u zâ f e  S e h m I : Bu elçiyi Kisrâ’ya gön- derdi. Kisrâ’nin ismi, ibrevIz b. Hürmüz b. Enûşirvân’dir. Bu hükümdar  Allah   Elçisi’nin  mektubunu   parçaladi!   Bunun üzerine  Resûlullah:  “Alla him!  Onun  sa ltana tini  pa rça la !“ diye bedduada bulundu. Allah hem onun hem de toplumu- nun saltanatini parçaladi.81

d ) H â ti b b. E b I B e lte a ’: Bu elçiyi Mukavkis’a gönderdi. Mukavkis’in ismi, Cüreyc b. Minâ olup iskenderiye kirali ve KiptIlerin  lideri  idi.  Mukavkis,  iyi  şeyler  söyleyip  yakinlik gösterdi. Fakat müslüman olmadi. Hz. Peygamber’e Mâriye ile  onun  kiz  kardeşleri  SIrIn  ve  Kayserâ’yi  hediye  olarak

gönderdi. Allah Elçisi Mâriye’yi odalik edinip SIrin’i Hassân

*      Türkçe de ise ‘bagiş, hediye’ gibi anlamlara gelmektedir. Z. D.

80   Müslim, “Cihâd“, 75.

81    BuhârI, “ilim“, 7; “Cihâd“, 101; “MegâzI“, 82; “Ahâd“, 4; ibn Hanbel, I,

243, 305.

b. Sâbit’e hediye etti. Mukavkis ayrica, bir başka câriye, bin miskâl  altin,  Misir  kubâtI  kumaşindan  yirmi  parça  elbise, Düldül  isimli  bir  boz  katir  ,  Ufey r  isimli  bir  boz  eşek  , Mâ bûr adinda bir hadim köle -bu kölenin Mâriye’nin amca- sinin  oglu  oldugu  söylenmektedir-,  Lizâ z  isimli  bir  at  ,  bir cam  kadeh  ve  bir  miktar  bal  hediye  olarak  göndermiştir. Bunun  üzerine Hz.  Peygamber:  “Pis  a dam,  sa ltanatina  ki- y a ma di, sa ltana ti sürekli olmay a ca ktir.“ buyurdu.

e ) Ş u c â ’ b . V e h b E s e d I : Belkâ krali Hâris b. Ebû Şemir el-GassânI’ye gönderdi.

f )  S e lI t b . A m r : Yemâme’deki Hevze b. Ali el-HanefI’ye gönderdi.  Hevze  elçiye ikramda  bulundu.  Bir  başka  görüşe göre, Hz. Peygamber, SelIt b. Amr’i ibn Hevze ve Sümâme b. Ünâl    el-HanefI’ye   gönderdi.    Hevze   müslüman   olmadi, Sümâme ise daha sonra müslüman oldu. işte Allah Resûlü’- nün ayni günde gönderdigi söylenen alti elçi bunlardir.

g )  A m r  b .  Â s :  Hicretin sekizinci yilinin Zilkade ayinda Umman’daki    Ezdogullari’ndan            el-CülendI’nin                                ogullari Ceyfer ile Abdullah’a gönderdi. Bu ikisi müslüman olup Hz. Peygamber’in  peygamberligini  tasdik  ettiler  ve  Amr’a  hem zekat/sadaka toplama hem de aralarinda hükmetme yetkisi tanidilar.  Amr,  Allah  Elçisi’nin  vefat  haberi  kendisine  ula- şincaya kadar onlarin yaninda kaldi.

h )  A lâ  b .  H a d r a m I :  Resûlullah,  Ci’râne’den  ayrilma- dan  önce -bir  görüşe göre  Mekke’nin  fethinden  önce- Bah- reyn  krali  el-Münzir  b.  Sâvâ  el-AbdI’ye  gönderdi.  Bu  kral müslüman  olup,  Hz.  Peygamber’in  peygamberligini  tasdik

etti.

j )  E b û  M û s â  E ş a r I  v e  M u â z  b .  C e b e l:  Tebuk seferin- den  dönerken  -bir  görüşe  göre  hicretin  onuncu  senesinin RebIülevvel ayinda- bu iki sahâbIyi islâm’a davet etmek üze- re Yemen’e gönderdi. Yemen halkinin geneli savaşsiz, gönül- lü olarak müslüman oldu.

k ) A li b . E bû  T â li b : Yemenlilere gönderdi. Hz. Ali veda hacci esnasinda Mekke’de müslümanlara katildi.

l)  C e r Ir  b .  A b d u lla h  B e c e lI :  Zü’l-Kelâ’  el-HimyerI  ile Zû Amr’a onlari islâm’a davet etmek için gönderdi. Bu kişi- ler  müslüman  oldu.  Hz.  Peygamber  vefat  ettiginde  CerIr, onlarin yaninda idi.

m )      A m r      b.      Üm e y y e     D a m r I :      Bir      mektupla Müseylemetü’l-Kezzâb’a   gönderdi.   Ayrica   ona   Zübeyr’in kardeşi es-Sâib b. el-Avvâm ile bir başka mektup daha gön- derdi, fakat müslüman olmadi.

n )  islâm’a  davet etmek için Ferve b. Amr el-CüzâmI’ye bir  elçi  gönderdi.  Bu  kişiye  Hz.  Peygamber’in  elçi  gönder- medigi de söylenmektedir. Ferve, Kayser’in Maan valisi idi; müslüman  oldu  ve  Hz.  Peygamber’e  islâm’i  kabul  ettigine dair bir mektup gönderdi. Ferve, Mes’ûd b. Sa’d ile Hz. Pey- gamber’e Fidda  adinda bir boz katir, Da rb adinda bir at ve Ya gfûr  adinda  bir  de  eşegi  hediye  olarak  gönderdi.  Ayrica degişik kumaşlar ve  altin işlemeli ipek bir kaftan gönderdi. Allah  Resûlü hediyelerini  kabul  etti  ve  Mes’ûd  b.  Sa’d’a  on iki ukiyye ve güzel koku bagiş yapti.

o )  A yy â ş  b.  E bû  R e b I a  M a h z û m I : Bir mektupla Him- yer’den el-Hars, Mesrûh ve Nuaym b. Abdikülâl’a gönderdi.